علائم حیاتی اندازههای عملکرد بدن هستند؛ و نشانه خوبی از وضعیت کلی سلامتی اسب هستند. شما باید نحوه اندازهگیری میزان دما، نبض، تنفس، زمان پر شدن مویرگ و آب بدن و همچنین کار با گوشی ضربانسنج برای گوش دادن به صدای قلب، ششها و رودهها را یاد بگیرید. علائم حیاتی نرمال برای هر اسب را بصورت جداگانه ثبت کنید؛ تا اگر اسبتان مریض شد بتوانید علائم حیاتی او در زمان مریضی را با حالت نرمالش مقایسه کنید. برای اندازهگیری باید به مدت ۳ روز، روزی ۲ بار علائم حیاتی را اندازهگیری کنید؛ و سپس میانگین آنها را به عنوان حالت نرمال ثبت کنید. در زمانهای مختلف روز و حتماً زمانی که اسب در حالت استراحت است اندازهگیری کنید؛ نه زمانی که تازه کارش به اتمام رسیده و یا به هر دلیل هیجانزده است
ابتدا دما سنج را چک کنید و مطمئن شوید که دمای آن کمتر از ۹۶ درجه فارنهایت است اگر دمای اندازه گیری شده در استفاده قبلی را نشان داد،قسمت بالای آن را با احتیاط نگه دارید و محکم آن را تکان دهید تا جیوه پائین برود،سپس کمی ژل روان کننده به انتهای دما سنج بزنید ژل روان کننده باید هم دمای اتاق باشد یعنی حدود ۶۵ درجه فارنهایت دم اسب را کنر نگه دارید (کنار نگه داشتن دم نسبت به بالا بردن دم فشار کمتری به مهره های دمی وارد میکند) و دما سنج را با کمی زاویه به سمت بالا در مقعد فرو کنید.
دما سنج را به آرامی رو به داخل و بالا فروکنید تا حدود ۵سانت از آن بیرون بماند. تمام دما سنج را فرونکنید زیرا ممکن است دما سنج با مدفوع گرم اسب تماس پیدا کند و اندازه گیری اشتباه شود.
دم را به حالت عادی برگردانید گیره دما سنج را به بالای دم ببندید تا اگر اسب ناگهان مدفوع کرد دما سنج به زمین نیفتد. یا میتوانید این زمان دما سنج را با دست نگه داریند،بعد از ۲دقیقه دماسنج را با صابون ضد باکتریایی بشویید.
اندازه نرمال دما برای اسب بالغ ۹۹ تا ۱۰۰ درجه فارنهایت است.
فشار،هیجان،بیماری،هوای گرم و رطوبت باعث افزایش دما میشود شوک و هوای خیلی سرد باعث چند درجه کاهش دما میشود.
از هر قسمت که بتوان ضربان قلب را احساس کرد میتوان نبض اسب را گرفت. در این قسمت نشان میدهیم که چطور توسط معاینه دست میتوان نبض را اندازهگیری کرد.
شاهرگ ماگزیلاری: یک شاهرگ سطحی مانند تصویر انتخاب کنید. نوک انگشتانتان را به آرامی روی شاهرگ قرار دهید. به مدت ۱۵ ثانیه ضربانها را بشمارید و سپس در ۴ ضرب کنید تا میزان نبض در دقیقه بدست آید. شاهرگ ماگزیلاری که در بین استخوان دو فک قرار دارد یکی از آسانترین نقاط برای یافتن نبضهای قوی است.
زمان گرفتن نبض، انگشت شصتتان را روی اسب قرار ندهید زیرا در این صورت ممکن است با شمردن نبض خودتان در اندازهگیری اشتباه کنید
. شاهرگ انگشتی: یکی دیگر از نقاط آسان برای اندازهگیری نبض، شاهرگ انگشتی است که هم در قسمت داخلی و هم در قسمت خارجی پای اسب درست بالای مفصل فتلاک قرار دارد.
اندازه های نرمال اسب در حالت استراحت سن دو هفته حدود 100،سن چهار هفته حدود 70، سن یک سال حدود 45-60،سن دو سال 40-50،اسب بالغ 30-40
هیجان،درد،استرس،بتلا رفتن دمای بدن،شوک،بیماری های عفونی و تمرین سبب بالا رفتن نبض میشود و هوای سرد سبب پایین رفتن نبض میشود.
زمانی که اسب از فعالیت شدید ورزشی برگشته، به راحتی میتوان با مشاهده باز و بسته شدن بینی و یا حرکت دندهها، تعداد تنفس او را اندازهگیری کرد. اما هدف ما اندازهگیری تنفس در حال استراحت است.
اسبی که در حالت استراحت است به طور معمول بین ۱۲ تا ۲۵ تنفس در دقیقه دارد. کرهها میزان تنفسشان بیشتر است (حدود ۲۵). هر تنفس شامل ۱ دم و ۱ بازدم است. بهترین راه برای تشخیص استرس، اندازهگیری نسبت نبض به تنفس است. بسته به سن اسب، نسبت نرمال نبض به تنفس باید بین ۱:۴ (۴ تا نبض، ۱ تنفس) تا ۱:۲ (۲ تا نبض، ۱تنفس) باشد. اگر این نسبت ۱:۱ یا ۲:۱ (۱ نبض، ۲ تنفس) باشد بدین معنی است که اسب از کمبود اکسیژن رنج میبرد که نشاندهنده استرس شدید است. فوراً با دامپزشکتان تماس بگیرید.
بهترین راه اندازهگیری تنفس استفاده از گوشی پزشکی یا طبی روی نای است. گوشیها را در گوش گذاشته و قسمت بل گوشی را محکم روی نای اسب (زیر گردن حدود ۱۰ سانت پایین تر از گلو) فشار دهید. ۱۵ ثانیه بشمارید سپس در ۴ ضرب کنید.
راه دیگر برای گرفتن تنفس، گوش دادن به صدای ششها است. اما این کار نیاز به تجربه و تمرین بیشتری دارد. برای این کار باید قسمت بل گوشی را در میانه خط تنگگاه در سمت چپ اسب فشار دهید. از این طریق میتوانید کیفیت تنفس اسب را بسنجید اما ممکن است نتوانید تعداد دقیق تنفس را بدست آورید.
با استفاده از گوشی پزشکی میتوان به صدای تنفس، قلب و رودههای اسب گوش داد. در بیشتر مواقع قسمت بل گوشی را باید محکم فشار داد تا بتوان صداها را از میان لایههای مو، پوست و بافت بدن شنید
برای شنیدن صدای قلب و تشخیص عملکرد غیر عادی آن، بل گوشی را سمت چپ، زیر بغل اسب فشار دهید. ۱۵ ثانیه بشمارید سپس در ۴ ضرب کنید تا ضربان در دقیقه بدست آید.
برای آشنا شدن با صدای طبیعی رودهها، باید به طور منظم چندین روز، قبل و بعد از غذا هر بار ۵ تا ۱۰ دقیقه به صدای رودهها گوش دهید. مانند تصویر، دست چپتان را پشت اسب قرار دهید تا به این صورت هم او را ثابت نگه دارید و هم به کمک تماس بدن به بدن با بازوی چپتان، از سورپرایز شدن اسب (زمان فشار گوشی بل روی شکمش با دست دیگر) جلوگیری کنید. این کار را از هر دو طرف اسب روی جاهای مختلف شکمش انجام دهید. همینطور که بل گوشی را روی شکم اسب جا به جا میکنید سعی کنید صداهای نرمال را در ذهنتان طبقهبندی کنید تا به تدریج گوشهایتان آموخته شوند. به طور نرمال باید به دنبال صداهایی مانند، زوزه، لرزش یا چلپ چلوپ باشید.
اگر هیچ صدایی شنیده نمیشود بدین معناست که محتویات روده اسبتان به دلیل رطوبت کم سفت شده.
صداهای زیاد گاهی طبیعی و گاهی نشانه فعالیت بیش از حد رودهها و یا اسهال است. از جمله دلایل آن معمولاٌ علوفه تازه یا یونجه غنی شده میباشد
با بررسی غشای مخاطی اطراف چشم (زیر پلک) و لثه میتوانید درمورد سلامت کلی اسب و عملکرد سیستم گردش خون او اطلاعات بیشتری کسب کنید. این نواحی باید به رنگ صورتی روشن بوده و مرطوب باشند. اگر غشای مخاطی خیلی رنگ پریده یا سفید باشد نشاندهنده این است که اسب از کمخونی یا نقص گردش خون رنج میبرد. اگر رنگ لثه قرمز روشن باشد نشاندهنده مسمومیت است؛ اگر آبی خاکستری باشد احتمالاٌ اسب در شوک است
۱- به کمک مهتر اسب یا یک دستیار او را نگه داشته، لب بالایی را با دست چپتان بالا ببرید. دست راست را زیر فک قرار دهید و با انگشت شصت به مدت ۲ ثانیه لثه بالایی را فشار دهید. با این کار موقتاٌ خون را از مویرگهای آن نقطه خارج میکنید.
۲- زمانی که انگشت شصتتان را برداشتید، نقطه فشار سفید شده است. این نقطه باید در عرض ۱ ثانیه به رنگ طبیعی اولیه برگردد. به این زمان، “زمان پر شدن مویرگ” گفته میشود. اگر ۵ تا ۱۰ ثانیه طول بکشد از نشانههای نقص گردش خون است. بالا بودن زمان پر شدن مویرگ معمولاٌ هنگام کولیک شدید یا شوک دیده میشود